Eind juli werden resultaten bekend gemaakt van een veelbelovende preklinische studie, die weleens de grote doorbraak in gentherapie voor Duchenne spierdystrofie zou kunnen betekenen.
Gentherapie als behandeling van Duchenne botste tot nu toe op een aantal zeer grote struikelblokken. Een eerste struikelblok was dat het gen van het eiwit dystrofine veel te groot is om in een virus te passen. Een tweede struikelblok was dat spieren zowat in het hele lichaam zitten. Dat betekent dat het virus zich zou moeten inbouwen in bijna alle spiercellen over het hele lichaam om echt merkbaar effect te hebben. Wat haalbaar leek bij een klein dier zoals een muis, bleek tot nu toe bijna onmogelijk voor grotere zoogdieren. Daarnaast was er, net als bij het transplanteren van organen, ook nog de noodzaak aan het onderdrukken van de eigen immuniteit.
Nu zijn wetenschappers van Genethon, een onderzoeksteam dat opgericht is door de Franse spierdystrofie vereniging AFM-Telethon, in samenwerking met enkele andere laboratoria (Inserm en de Royal University of London) erin geslaagd een nieuwe techniek te ontwikkelen en die met succes toe te passen op 12 honden die leiden aan Duchenne spierdystrofie.
Wat het onderzoek zo veelbelovend maakt zijn de volgende resultaten:
1. Men is er in geslaagd, na één enkele behandeling via het bloed, gedurende twee jaar blijvende resultaten te behalen.
2. De evolutie van de ziekte werd gestopt en de honden herwonnen zelfs merkbaar spierkracht. De gemeten expressie van (micro)dystrofine was hoog.
3. De behandeling is mogelijk voor alle types van Duchenne, ongeacht hun specifieke mutatie.
4. Er werden geen immuniteit onderdrukkende middelen gebruikt.
5. Er werden geen bijwerkingen vastgesteld.
6. De honden hadden een lichaammassa vergelijkbaar met kinderen.
De gebruikte honden zijn Golden Retrievers (GRMD) die van nature de ziekte van Duchenne kunnen vertonen. De ziekte verloopt bij hen met dezelfde symptomen als bij mensen.
De wetenschappers hebben gebruik gemaakt van een speciaal ontwikkelde microdystrofine, dat veel kleiner is dan de normale dystrofine (slechts ongeveer 4000 baseparen ten opzichte van 2,3 miljoen baseparen) maar toch functioneel is. Een adeno virus (AAV-type virale vector) werd gebruikt voor de overdracht van het gen naar de spiercellen.
Dit onderzoek werd gefinancierd met fondsen geworven door de Franse en Engelse spierdystrofie verenigingen, wat nog maar eens het belang aantoont van verenigingen die fondsen werven voor het wetenschappelijk onderzoek naar Duchenne.
Een volgende logische stap is nu het opzetten van klinische studies om aan de slag te gaan met de verworven kennis en die uit te werken tot een medicijn voor mensen. Ook daar zijn al interessante vooruitzichten. Zo heeft Sarepta Therapeutics in juni 2017 een exclusieve samenwerking aangekondigd met Genethon op vlak van gentherapieonderzoek. Sarepta Therapeutics is een commercieel farmaceutisch bedrijf dat ruime ervaring heeft in het opzetten van klinische studies met Duchenne-patiënten. Bovendien heeft PPMD (Parent Project Muscular Dystrophy) begin 2017 zijn grootste investering ooit gedaan: 2,2 miljoen dollar voor het opzetten van gentherapie trials. Sarepta deed daar nog eens een even grote investering wat aantoont dat men sterk gelooft in de mogelijkheden van de nieuwe therapie.
Natuurlijk moeten we voorzichtig blijven. Honden zijn nog steeds geen mensen en er kunnen nog altijd, bij elke stap, nieuwe moeilijkheden opduiken. Bovendien liep de studie maar met 12 GRDM-honden, wat statistisch een klein aantal is. Toch zijn het veelbelovende ontwikkelingen en met die evolutie breidt het arsenaal van therapeutische mogelijkheden die men tracht te ontwikkelen, zich uit.
Bronnen:
Caroline Le Guiner et al, Long-term microdystrophin gene therapy is effective in a canine model of Duchenne muscular dystrophy, Nature Communications (2017). DOI: 10.1038/ncomms16105
Microdystrophin restores muscle strength in Duchenne muscular dystrophy
https://medicalxpress.com/news/2017-07-microdystrophin-muscle-strength-duchenne-muscular.html
Newly Published Data Validates Micro-Dystrophin Gene Therapy Approach in Animal Model for Duchenne
Aankondiging partnerschip Sarepta-genethon + resultaten Golden retrievers video